Op vrijdag 22 februari gaven Vlaams minister van Omgeving, Natuur en Landbouw Koen Van den Heuvel samen met Vlaanderen Circulair, de Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) en de OVAM het startschot van de Green Deal Circulair Bouwen op Batibouw. Maar liefst 230 private en publieke bouwheren, architecten, aannemers, materiaalproducenten, onderzoekers en faciliterende organisaties engageren zich om minstens 1 proefproject rond de principes van circulair bouwen uit te voeren. Ze delen bovendien hun kennis en ervaringen met andere bedrijven binnen een lerend netwerk.
Vlaams minister Koen Van den Heuvel: “Green Deals, vrijwillige engagementen tussen partners en de Vlaamse overheid, hebben intussen bewezen krachtige instrumenten te zijn. Deze Greendeal bewijst dat de bouwsector en zijn stakeholders meer dan ooit hun grote milieu- en klimaatimpact beseffen. Hij bevestigt het geloof in het grote potentieel van samenwerking om te komen tot duurzaam design- en materialengebruik.”
Waarom circulair bouwen?
Volgens het Vlaams klimaatplan moet onze koolstofvoetafdruk met 35% dalen tegen 2030 en met 90% tegen 2050. Willen we deze doelen behalen, dan moeten we dringend investeren in de circulaire economie, en meer specifiek in circulair bouwen.
Onderzoek leert ons dat 60% van onze CO2-voetafdruk rechtstreeks gelinkt is aan de manier waarop we met afval, materialen en grondstoffen omgaan. We weten ook dat onze materialenvoetafdruk het grootst is in sectoren als consumptiegoederen, mobiliteit, voeding en ook de bouw.
De circulaire economie biedt oplossingen om die impact te verlagen. Voor de bouwsector betekent dit hergebruik en maximale hoogwaardige recyclage van bouwmaterialen, focus op veranderingsgericht bouwen, optimaal ruimtegebruik en het verlengen van de levensduur van gebouwen en hun materialen,…
Vlaams minister Koen Van den Heuvel: “Deze materialentransitie is minstens even belangrijk als de energietransitie. Ze draagt minstens evenveel bij aan wat vandaag onze grootste uitdaging is: de strijd tegen de klimaatopwarming.”
Wat houdt de Green Deal in?
230 engagementen, nog nooit kende een Green Deal – dit is een vrijwillige overeenkomst tussen (privé-)partners en de Vlaamse overheid- zo’n groot succes. Waar engageren deze publieke en private bedrijven en organisaties zich dan voor?
De deelnemers starten experimenten en brengen hun kennis en ervaring samen in een lerend netwerk. We testen tools, methodieken en nieuwe vormen van ketensamenwerking uit. Daarnaast brengt een onderzoeksgroep juridische, economische en andere drempels in kaart. Samen formuleren we oplossingen.
Het eerste 1,5 ligt de focus op urban mining. We volgen sloopprojecten van nabij op en haken daarop in met specifieke experimenten. Vanaf 2021 verschuift de focus naar de bouw van nieuwe gebouwen, volgens de principes van circulair bouwen.
Wat is circulair bouwen?
In een circulaire bouweconomie worden producten en materialen zoveel mogelijk hergebruikt en het restafval geminimaliseerd. Concreet kun je inzetten op 3 hoofdprincipes:
- Veranderingsgericht: Veranderingsgericht ontwerpen en bouwen is een ontwerp- en bouwstrategie die er van uitgaat dat de noden en wensen van gebruikers en de maatschappij zullen blijven veranderen. Het doel is dan ook gebouwen te creëren die die verandering efficiënt ondersteunen.
- Circulair: Bij circulair bouwen staan uiteraard de principes van de circulaire economie voorop. In essentie gaat het erom dat materialen zoveel mogelijk hergebruikt en gerecycleerd worden met een zo hoog mogelijk waardebehoud. Dit vergt nieuwe businessmodellen en samenwerking doorheen de bouwketen.
- Materialenpaspoort: Materialen kunnen maar hoogwaardig (en veilig) opnieuw ingezet worden als ze een identiteit en gedocumenteerde historiek hebben. Het concept van een materialenpaspoort registreert alle materialen in een gebouw op een digitaal platform en maakt gebouwen zo tot een waarachtig grondstoffendepot.
Het is duidelijk, de bouwsector in Vlaanderen slaat de weg in naar een circulaire economie! Het zal aan de deelnemers ongetwijfeld ook een competitief voordeel opleveren. Dit gezamenlijk engagement moet resulteren in een ernstige verlaging van onze materialenvoetafdruk én in toekomstgericht bouwbeleid, innovatief ondernemerschap en alternatieve jobs voor de toekomst.
In de praktijk
JuuNoo - https://youtu.be/DD4Z0WIiRD4
JuuNoo is een startup die herbruikbare interieurwanden maakt. De vaste wanden worden op het einde van hun 'leven' gedemonteerd en herplaatst. Stalen kaders zijn de basis van het JuuNoo wand-concept. Ze worden geplaatst zonder meten, zagen of schroeven. JuuNoo wil de bouwwereld veranderen naar een duurzame markt waar herbruikbaarheid de norm is.
Facadeclick - https://youtu.be/8uMECVzDA3w
Facadeclick is een kliksysteem om makkelijk en ecologisch te bouwen.
Cement is een grote bron van CO2. Met dit systeem is die vervuiling verleden tijd. De gevel kan gemakkelijk weer afgebroken worden. De stenen en verbindingsstukken blijven intact. Bij een volgende verbouwing kunnen ze opnieuw gebruikt worden.
Bao Living - https://youtu.be/uu1uTuMEhOQ
Bao Living maakt Slimme Aanpasbare Modules (SAM) voor kleine woonruimtes. SAM bundelt alle nutsvoorzieningen, de keuken en de badkamer op één plek. Zo hoef je niet meer overal te slijpen en te breken om leidingen te leggen. De module biedt ook een oplossing voor de krimpende woonoppervlakte.
De onderdelen zijn grotendeels vervangbaar en kunnen hergebruikt of gerecycleerd worden. SAM wordt vooraf in een fabriek gemaakt. Daardoor is er minder verspilling en meer recyclage dan in de klassieke bouw. Eén SAM spaart ongeveer 5 ton CO2 uit.
Rotor Deconstruction - https://youtu.be/zGQCcJgCzdo
Rotor Deconstruction is een voortrekker in de afbraak en recuperatie van bouwmaterialen.
De oude materialen worden op locatie gedemonteerd. In het atelier worden ze opgewaardeerd tot volwaardige bouwmaterialen. Dat gebeurt door ze te behandelen met natuurlijke producten.
Dat voorkomt schade aan het materiaal. Daarna kunnen de bouwmaterialen opnieuw ingezet worden in nieuwe bouwprojecten.
Zowel particulieren als bedrijven kunnen in de winkel van Rotor DC terecht.
Buildings as Material Banks - http://reburg.world/buildings-as-material-banks.html
Een blik in de toekomst van de bouwwereld in de fictieve circulaire stad van de toekomst, Reburg (Engelstalig, coproductie Vlaanderen Circulair):
Meer informatie over de Green Deal Circulair bouwen: https://vlaanderen-circulair.be/nl/onze-projecten/detail/green-deal-circulair-bouwen
Meer informatie over circulair bouwen: https://vlaanderen-circulair.be/nl/kennis/bouwen-in-de-circulaire-economie
